Zmiany w awansie zawodowym – przepisy przejściowe 

 Na sesji w dniu 23 czerwca 2022 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Ustawa zmienia zasady awansu zawodowego, likwidując stopień nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego i pozostawia jedynie stopnie: 

• nauczyciela mianowanego – którego uzyskanie będzie poprzedzone okresem przygotowania do zawodu nauczyciela; 
• nauczyciela dyplomowanego.  

Ustawa zawiera przepisy przejściowe określające zasady postępowania w przypadku nauczycieli, których awans zawodowy już trwa.  

Nauczyciel początkujący

Nauczyciel stażysta staje się nauczycielem początkującym, czyli nauczycielem odbywającym przygotowanie do zawodu nauczyciela, zgodnie z nowym brzmieniem art. 9a ust. 2 Karty, które obowiązuje od 1 września 2022 r. Zgodnie z tą regulacją „nauczyciel nieposiadający stopnia awansu zawodowego, zwany dalej w ustawie „nauczycielem początkującym”, zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela. Wymiar przygotowania do zawodu nauczyciela wynosi 3 lata i 9 miesięcy, ale może zostać skrócony do 2 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela, który: 

1)        posiada stopień naukowy lub 

2)        przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą oraz w przypadku nauczyciela, który: 

 1)        przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole był nauczycielem akademickim i legitymował się co najmniej 3-letnim okresem pracy w uczelni lub 

2)        w dniu nawiązania po raz pierwszy stosunku pracy w szkole posiadał co najmniej 5-letni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy 

 Pierwszym przepisem przejściowym jest art. 9 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którym wnioski o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela kontraktowego złożone i nierozpatrzone przed dniem 1 września 2022 r. pozostawia się bez rozpatrzenia. Jeżeli zatem nauczyciel stażysta odbył wymagany staż na stopień nauczyciela kontraktowego i złożył wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, ale wniosek ten nie został rozpatrzony do 1 września 2022 r., to już rozpatrzony nie będzie, a sam nauczyciel nie uzyska już stopnia nauczyciela kontraktowego. Będzie traktowany jako nauczyciel początkujący odbywający przygotowanie do zawodu nauczyciela.  

 Nauczyciel kontraktowy 

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw nauczyciele, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela mianowanego, stopień nauczyciela mianowanego uzyskują według przepisów dotychczasowych.  

Zatem jeżeli nauczyciel zdobył do 31 sierpnia 2022 r. stopień nauczyciela kontraktowego, czyli uzyskał akt nadania tego stopnia, to reforma awansu zawodowego go nie dotyczy i odbywa staż na stopień nauczyciela mianowanego na starych zasadach 

Od 1 września 2022 r. nauczyciel, który przed tym dniem uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego, dla celów płacowych traktowany będzie jak nauczyciel początkujący. 

Nauczyciel kontraktowy, który nie rozpoczął stażu do 1 września 2021 r.  

Do tych z kolei nauczycieli stosujemy art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. Zgodnie z tym przepisem w przypadku nauczycieli, którzy posiadają stopień nauczyciela kontraktowego, ale którzy przed dniem 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego, skraca się o rok.  

Standardowo staż ten wynosi 2 lata i 9 miesięcy, ale  posiadający co najmniej stopień naukowy doktora może ubiegać się o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego rok i 9 miesięcy. 

Jeżeli zatem nauczyciel kontaktowy nie rozpoczął stażu przed 1 września 2021 r. na stopień nauczyciela mianowanego i zaczął go później, czy też dopiero teraz zacznie, jego staż będzie skrócony do roku i 9 miesięcy 

 WAŻNE! 

 Nauczyciele kontraktowi mogą ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych nie dłużej niż do dnia 31 sierpnia 2027 r.  

 O czym stanowi art. 10 ust. 5 nowelizacji. Zgodnie z ust. 6 z kolei nauczycielom, którzy do dnia 31 sierpnia 2027 r. nie uzyskają stopnia nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych, oraz nauczycielom, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego, do okresu odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela wlicza się okres dotychczasowego zatrudnienia nauczyciela w szkole w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, z wyłączeniem okresów nieobecności nauczyciela w pracy trwających nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego. 

 Nauczyciel mianowany i staż na nauczyciela dyplomowanego 

 Zgodnie z art. 11 nowelizacji nauczyciele, którzy przed dniem 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na 

stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela dyplomowanego, stopień nauczyciela dyplomowanego uzyskują według przepisów dotychczasowych.  

Zatem nauczycieli, których staż na stopień nauczyciela dyplomowanego trwa w momencie zakończenia roku szkolnego 2021/2022, ale stopień ten nie został jeszcze uzyskany, reforma awansu zawodowego nie obejmuje i zdobywają stopień nauczyciela dyplomowanego według przepisów dotychczasowych. Zgodnie z art. 9c ust. 1 pkt 2 Kart Nauczyciela ich staż trwa zatem 2 lata i 9 miesięcy, realizują plan rozwoju zawodowego i przystępują do postępowania kwalifikacyjnego przed komisją powołaną przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny – właściwego kuratora oświaty.  

Inaczej jest w przypadku nauczycieli, którzy uzyskali stopień nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych, ale do dnia 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. Zgodnie z art. 12 nowelizacji odbywają oni okres pracy w szkole uprawniający do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego już według nowych regulacji, aczkolwiek będzie to okres pracy nieco skrócony. Zgodnie z nowym przepisem art. 9ca ust. 6 Karty, nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Zgodnie z ust. 7 Nauczyciel mianowany, który: 

1)        posiada stopień naukowy lub 

2)        przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadził zajęcia w szkole za granicą 

–  może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 4 lat i 9 miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. 

Zatem okres pracy uprawniający do złożenia wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego to odpowiednio 5 lat i 9 miesięcy lub 4 lata i 9 miesięcy. Okres ten skraca się jednak o: 

1) 2 lata – jeżeli: 

1. nauczyciel odbył staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze 2 lata i 9 miesięcy według przepisów dotychczasowych, sprzed reformy (lub rok i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień doktora 

1. uzyskali przed dniem 1 września 2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa na podstawie art. 9a ust. 5 Karty również według przepisów dotychczasowych. Regulacja ta umożliwia uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego nauczycielom akademickim, którzy legitymują się co najmniej 5-letnim okresem pracy w szkole wyższej. Nauczyciele tacy uzyskują stopień nauczyciela mianowanego z dniem nawiązania pracy w szkole (przedszkolu) 

1. uzyskali stopień nauczyciela mianowanego będąc nauczycielem urlopowanym na podstawie ustawy o związkach zawodowych, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego 

2) rok – – jeżeli odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze skróconym na podstawie przepisów przejściowych. 

 Podstawa prawna: 

•  Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1762 ze zm.) 
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1730) 
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 2200 ze zm.) 

 Opracował: Michał Łyszczarz